Hộ kinh doanh là gì? Kinh nghiệm thực tế và quy định mới nhất 2026

Từ lâu, hộ kinh doanh cá thể đã là mô hình phổ biến nhất tại Việt Nam – từ quán cà phê, tiệm tạp hóa, nhà hàng nhỏ, đến các hộ sản xuất, buôn bán nhỏ lẻ.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc: “Hộ kinh doanh là gì?”, “Có khác gì doanh nghiệp không?”, và “Từ năm 2026 sẽ có quy định gì mới?”

Bài viết này sẽ giải thích chi tiết khái niệm hộ kinh doanh, kèm chia sẻ kinh nghiệm vận hành thực tế, cách đăng ký, kê khai thuế và những điểm mới cần lưu ý theo quy định sắp có hiệu lực từ 01/01/2026.

Hộ kinh doanh là gì?

Theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh là hình thức kinh doanh do một cá nhân hoặc hộ gia đình thành lập, chỉ được đăng ký một địa điểm kinh doanh duy nhất, và không có tư cách pháp nhân.

Hiểu đơn giản, hộ kinh doanh là một mô hình kinh doanh nhỏ gọn, hoạt động hợp pháp dưới tên cá nhân hoặc hộ gia đình, nhưng chưa đến mức phải thành lập doanh nghiệp.

Đặc điểm cơ bản:

• Do một cá nhân hoặc hộ gia đình làm chủ.
• Chỉ được phép đăng ký một địa điểm kinh doanh.
• Không có con dấu pháp nhân như doanh nghiệp.
• Chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của chủ hộ.
• Có thể thuê người lao động nhưng không quá 10 người.

Ví dụ:

• Một quán bún bò do gia đình tự mở – là hộ kinh doanh.
• Một tiệm nail 5 nhân viên, có giấy phép kinh doanh cá thể – cũng là hộ kinh doanh.
• Nhưng nếu mở chuỗi 3 tiệm, có kế toán, nhân viên trên 10 người – nên chuyển sang mô hình doanh nghiệp.

Phân biệt hộ kinh doanh và doanh nghiệp cá thể

Kinh doanh hộ gia đình: Lợi ích và lưu ý quan trọng

Ưu điểm khi kinh doanh hộ gia đình:

• Thủ tục đơn giản, đăng ký nhanh tại UBND quận/huyện.
• Chi phí thấp, không cần kế toán riêng.
• Không bắt buộc hóa đơn điện tử, nếu doanh thu dưới ngưỡng quy định.
• Phù hợp kinh doanh nhỏ lẻ, mô hình gia đình hoặc cá nhân.

Nhược điểm:

• Không có tư cách pháp nhân, khó ký hợp đồng lớn.
• Chịu trách nhiệm vô hạn – nếu nợ nần, chủ hộ phải dùng tài sản cá nhân để trả.
• Không được khấu trừ thuế GTGT (trừ khi doanh thu trên 3 tỷ).
• Khó mở rộng quy mô do giới hạn địa điểm và số nhân viên.

Quy định mới từ 01/01/2026: Hộ kinh doanh được chia thành 3 nhóm doanh thu

Bắt đầu từ năm 2026, hộ kinh doanh sẽ được phân loại theo doanh thu để xác định nghĩa vụ thuế, chế độ kế toán và hóa đơn điện tử.

Nhóm 1: Doanh thu ≤ 200 triệu đồng/năm

• Không nộp thuế GTGT, thuế TNCN.
• Kê khai thuế 2 lần/năm.
• Không bắt buộc hóa đơn điện tử.
• Sổ thu chi đơn giản, có thể ghi tay.

Nhóm 2: Doanh thu >200 triệu đến 3 tỷ đồng/năm

• Nộp thuế GTGT và TNCN theo tỷ lệ phần trăm doanh thu.
• Kê khai theo quý, có quyết toán năm.
• Bắt buộc hóa đơn điện tử nếu doanh thu >1 tỷ.
• Phải có tài khoản ngân hàng riêng cho kinh doanh.

Lưu ý: Nếu Doanh thu > 3 tỷ trong 2 năm liên tiếp -> áp dụng như nhóm 3 kể từ năm sau

Nhóm 3: Doanh thu >3 tỷ đồng/năm

• Áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT.
• Thuế TNCN = (Doanh thu – Chi phí hợp lý) × 17%.
• Kê khai theo tháng hoặc quý, có quyết toán năm.
• Bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử, sổ kế toán theo chuẩn doanh nghiệp.
• Khuyến nghị chuyển đổi lên doanh nghiệp nhỏ để hưởng ưu đãi.

Chia sẻ kinh nghiệm thực tế khi vận hành hộ kinh doanh

• Ghi chép doanh thu – chi phí minh bạch

Nhiều hộ nhỏ chỉ ghi chép “ước lượng”, khiến cơ quan thuế không công nhận chi phí. Hãy lưu giữ hóa đơn, biên lai mua hàng, chi phí vận hành để làm căn cứ quyết toán.

• Tách biệt tài khoản cá nhân và kinh doanh

Nếu có doanh thu >200 triệu/năm, bạn phải mở tài khoản riêng cho hộ kinh doanh để tránh nhầm lẫn và đảm bảo tính hợp lệ khi thanh toán.

• Đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử sớm

Ngay cả khi chưa bắt buộc, việc dùng hóa đơn điện tử sẽ giúp bạn:

• • Minh bạch doanh thu.
  • Dễ kê khai, lưu trữ.
  • Giảm rủi ro khi bị kiểm tra thuế.
• Cân nhắc chuyển sang doanh nghiệp khi doanh thu lớn

Nếu doanh thu đã vượt 3 tỷ, việc chuyển lên công ty TNHH giúp:

• • Được khấu trừ thuế GTGT và chi phí hợp lý.
  • Dễ dàng ký hợp đồng lớn.
  • Nâng cao uy tín và mở rộng quy mô.

LIÊN HỆ NGAY

Thủ tục đăng ký hộ kinh doanh (cập nhật mới nhất)

Hồ sơ gồm:

1. Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh (theo mẫu).
2. Bản sao CCCD/CMND của chủ hộ.
3. Hợp đồng thuê/mượn địa điểm kinh doanh.
4. Biên bản họp hộ gia đình (nếu nhiều người cùng góp vốn).

Nơi nộp hồ sơ: Phòng Tài chính – Kế hoạch hoặc UBND cấp quận/huyện nơi đặt địa điểm kinh doanh.

Thời gian giải quyết: 3–5 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ.

Xem thêm:

Kế toán thuế cho hộ kinh doanh chuyển đổi sang doanh nghiệp

Dịch Vụ Kế Toán Hộ Kinh Doanh

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Hộ kinh doanh có được thuê kế toán riêng không?

Có. Theo quy định pháp luật, hộ kinh doanh hoàn toàn có quyền thuê kế toán riêng hoặc sử dụng dịch vụ kế toán ngoài. Điều này đặc biệt cần thiết với hộ kinh doanh có doanh thu lớn, nhiều hóa đơn bán ra – mua vào, hoặc hoạt động theo mô hình chuỗi cửa hàng.

Việc thuê kế toán giúp hộ:

• Hạn chế sai sót khi khai thuế theo doanh thu thực tế.
• Lập sổ sách chuẩn chỉnh để đối chiếu với cơ quan thuế.
• Chuẩn bị hồ sơ khi hậu kiểm, tránh bị ấn định thuế.

Từ năm 2025, khi hộ kinh doanh buộc phải chuyển sang kê khai thực tế thay vì thuế khoán, nhu cầu thuê kế toán sẽ tăng mạnh để đảm bảo tuân thủ đúng quy định.

2. Hộ kinh doanh có được xuất hóa đơn đỏ cho khách hàng doanh nghiệp không?

Có. Hộ kinh doanh được phép xuất hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế nếu đã đăng ký hệ thống hóa đơn điện tử.

Một số lưu ý quan trọng:

• Hộ không được xuất hóa đơn GTGT, mà chỉ xuất hóa đơn bán hàng (thuế tính theo tỷ lệ % trên doanh thu).
• Nếu chưa có mã hóa đơn, cần đăng ký tại Chi cục Thuế trước khi xuất cho khách hàng.
• Hộ kinh doanh thương mại điện tử, F&B, dịch vụ đều có thể xuất hóa đơn điện tử bình thường.

Việc xuất hóa đơn giúp hộ làm việc minh bạch hơn, đồng thời hỗ trợ ký hợp đồng với các công ty lớn.

3. Mở hộ kinh doanh có cần bằng cấp hay chứng chỉ gì không?

Về nguyên tắc, hầu hết ngành nghề phổ thông không yêu cầu bằng cấp khi mở hộ kinh doanh. Tuy nhiên, Luật Đầu tư vẫn quy định nhiều ngành nghề có điều kiện, đòi hỏi chủ hộ hoặc lao động trực tiếp có chứng chỉ phù hợp.

Ví dụ:

• Spa, phun xăm thẩm mỹ → cần chứng chỉ hành nghề thẩm mỹ.
• Nhà hàng, quán ăn → phải có Giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm.
• Kinh doanh hóa chất, dược → cần bằng cấp chuyên môn và giấy phép ngành nghề.

Trường hợp mở ngành nghề có điều kiện mà không có đủ hồ sơ chuyên môn, hộ có thể bị xử phạt hoặc buộc ngừng kinh doanh.

4. Hộ kinh doanh có được vay vốn ngân hàng hoặc đăng ký BHXH cho nhân viên không?

Có. Mặc dù không phải doanh nghiệp, hộ kinh doanh vẫn được:

• Đăng ký vay vốn ngân hàng với tư cách hộ kinh doanh cá thể, phù hợp với các gói vay tiểu thương, kinh doanh nhỏ.
• Tham gia BHXH, BHYT cho chủ hộ và nhân viên.

Với nhân viên có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên, hộ kinh doanh có nghĩa vụ tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của cơ quan Bảo hiểm xã hội.
Việc tham gia BHXH giúp hộ xây dựng môi trường lao động chuyên nghiệp, hạn chế rủi ro khi có thanh tra.

5. Hộ kinh doanh có thể bán hàng trên sàn thương mại điện tử không?

Có. Hộ kinh doanh được phép mở gian hàng trên Shopee, TikTok Shop, Lazada, Tiki… với mã số thuế của hộ.

Nhưng cần lưu ý:

• Các sàn TMĐT sẽ tự động khấu trừ thuế theo quy định của Bộ Tài chính (TNCN + thuế theo tỷ lệ ngành).
• Một số ngành yêu cầu xuất hóa đơn điện tử cho từng đơn hàng lớn hoặc theo yêu cầu của khách hàng.
• Sàn có thể yêu cầu cung cấp thông tin pháp lý của hộ để xác minh uy tín.

Nếu hộ kinh doanh có doanh thu lớn trên sàn, cơ quan thuế có thể yêu cầu đối chiếu doanh thu khi thanh – kiểm tra.

6. Khi hộ kinh doanh thay đổi địa điểm thì cần làm gì?

Chủ hộ phải thực hiện thông báo thay đổi địa điểm tại:

1. Cơ quan đăng ký kinh doanh (UBND quận/huyện).
2. Cơ quan thuế quản lý.

Nếu di chuyển sang quận/huyện khác, hộ kinh doanh phải thực hiện thủ tục chuyển quản lý thuế.

Không thông báo mà vẫn hoạt động tại địa điểm mới có thể dẫn đến:

• Phạt hành chính,
• Bị tạm ngừng mã số thuế,
• Không phát hành được hóa đơn điện tử.

Việc thông báo đúng hạn giúp hộ tránh được rủi ro khi cơ quan thuế kiểm tra đột xuất.

7. Hộ kinh doanh có bị giới hạn ngành nghề kinh doanh không?

Hộ kinh doanh không bị giới hạn số lượng ngành nghề, nhưng phải kinh doanh đúng ngành nghề đã đăng ký. Nếu muốn mở rộng sang lĩnh vực khác, phải làm thủ tục bổ sung ngành nghề trước khi hoạt động.

Lưu ý quan trọng:

• Không được kinh doanh các ngành nghề cấm theo Luật Đầu tư.
• Một số ngành nghề có điều kiện yêu cầu giấy chứng nhận đủ điều kiện, giấy phép con hoặc chứng chỉ chuyên môn.
• Khi hộ không bổ sung ngành nghề mà vẫn kinh doanh, có thể bị phạt từ 3–5 triệu đồng và phải dừng hoạt động ngành nghề đó.

Kết luận

Qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hộ kinh doanh là gì, cách phân biệt với doanh nghiệp, và quy định mới 2026 khi hộ kinh doanh được chia nhóm theo doanh thu.

Nếu bạn đang hoặc sắp mở hộ kinh doanh, hãy chủ động:

• Ghi chép thu chi minh bạch.
• Sử dụng hóa đơn điện tử sớm.
• Mở tài khoản ngân hàng riêng.
• Và cân nhắc chuyển đổi lên doanh nghiệp khi quy mô đủ lớn.

Những bước này giúp bạn hoạt động hợp pháp, giảm rủi ro thuế và phát triển bền vững trong tương lai.

Liên hệ tư vấn miễn phí

Đại lý Thuế An Đức – Dịch vụ trọn gói cho hộ kinh doanh:

• Tư vấn đăng ký, kê khai, chuyển đổi lên doanh nghiệp.
• Cập nhật quy định mới 2026.
• Hỗ trợ sử dụng hóa đơn điện tử và sổ sách kế toán.

CÔNG TY TNHH TƯ VẤN KẾ TOÁN VÀ ĐẠI LÝ THUẾ AN ĐỨC

Địa chỉ văn phòng: 5 Đường 2, KDC Vạn Phúc, Phường Hiệp Bình, TP. Hồ Chí Minh

Email: anductax@gmail.com

Liên hệ ngay: 0906.715.261 (Ms.Nguyệt) – 0917.389.778 (Hotline)

Ưu đãi đặc biệt: Ký hợp đồng dịch vụ kế toán tại An Đức, khách hàng được miễn phí 1 tháng báo cáo thuế.