Khi bắt đầu kinh doanh, việc lựa chọn mô hình vận hành phù hợp là bước quyết định ảnh hưởng trực tiếp đến thuế – pháp lý – chi phí – khả năng mở rộng của bạn. Trong các loại hình phổ biến dành cho cá nhân tại Việt Nam, Hộ kinh doanh (HKD) và Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) là hai mô hình được nhiều người quan tâm nhờ thủ tục đơn giản, chi phí thấp và dễ vận hành.
Tuy nhiên, đằng sau sự “đơn giản” đó là những khác biệt quan trọng mà nếu không nắm rõ, bạn có thể gặp phải:
- Bị áp thuế khoán cao hơn doanh thu thực tế
- Khó ký hợp đồng với doanh nghiệp lớn
- Không đủ điều kiện vay vốn ngân hàng
- Dễ bị xử phạt do chưa đáp ứng yêu cầu pháp lý
- Không thể mở thêm chi nhánh hoặc mở rộng quy mô
Trong bài viết dưới đây, Đại Lý Thuế An Đức sẽ phân tích toàn diện và dễ hiểu nhất để giúp bạn chọn đúng mô hình – tối ưu thuế – hạn chế rủi ro ngay từ đầu.
Tổng quan về Hộ kinh doanh và Doanh nghiệp tư nhân
Hộ kinh doanh là gì?
Hộ kinh doanh (HKD) là mô hình do một cá nhân hoặc hộ gia đình đứng tên đăng ký, hoạt động với quy mô nhỏ, không có tư cách pháp nhân, được quản lý theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP.
Đặc điểm của Hộ kinh doanh:
- Không có tư cách pháp nhân
- Chủ hộ chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân
- Chỉ được đăng ký 01 địa điểm kinh doanh
- Không được thuê giám đốc
- Không lập báo cáo tài chính
- Thuế nộp theo hình thức khoán nhưng từ 01/01/2026, toàn bộ HKD sẽ chuyển đổi sang hình thức kê khai. (Theo Quyết định 3389/QĐ-BTC)
- Thủ tục thành lập nhanh và đơn giản
HKD sẽ phù hợp với:
Những mô hình kinh doanh nhỏ như:
- Quán ăn gia đình, cà phê nhỏ, bán đồ ăn vặt
- Tiệm nail – spa tại nhà
- Cửa hàng tạp hóa
- Bán hàng online quy mô nhỏ
- Dịch vụ cá nhân (sửa chữa, dạy học, làm bánh…)
HKD là lựa chọn phổ biến nhất với người mới bắt đầu vì chi phí thấp – ít thủ tục – dễ quản lý.
THAM KHẢO CHI TIẾT BÀI VIẾT: HƯỚNG DẪN CHI TIẾT HỘ KINH DOANH CHUYỂN ĐỔI TỪ KHOÁN LÊN KÊ KHAI
Doanh nghiệp tư nhân là gì?
Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) là mô hình doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ, hoạt động theo Luật Doanh nghiệp 2020.
Đặc điểm của DNTN:
- Không có tư cách pháp nhân
- Chủ doanh nghiệp chịu trách nhiệm vô hạn
- Được phép mở nhiều chi nhánh – nhiều địa điểm
- Bắt buộc có chế độ kế toán – báo cáo tài chính
- Minh bạch thông tin – uy tín cao
- Được khấu trừ thuế GTGT
DNTN sẽ phù hợp với:
- Kinh doanh quy mô vừa
- Doanh nghiệp cần xuất hóa đơn thường xuyên
- Đơn vị thường ký hợp đồng B2B
- Nhu cầu vay vốn ngân hàng
- Mô hình thương mại – phân phối – dịch vụ chuyên nghiệp
So sánh Hộ kinh doanh và Doanh nghiệp tư nhân
Dựa vào quá trình làm việc cùng các hộ kinh doanh và các DNTN, An Đức đã đúc kết ra được 5 tiêu chí quan trọng để so sánh giữa HKD và DNTN như sau:
So sánh pháp lý giữa HKD và DNTN
Tư cách pháp nhân
| Tiêu chí | Hộ kinh doanh | Doanh nghiệp tư nhân |
| Tư cách pháp nhân | Không | Không |
| Cơ sở pháp lý | Nghị định 01/2021/NĐ-CP | Luật Doanh nghiệp 2020 |
| Quản lý | Đơn giản | Bài bản, chặt chẽ |
➡ DNTN dù không có tư cách pháp nhân nhưng được quản lý theo Luật Doanh nghiệp nên tính pháp lý chặt chẽ và minh bạch hơn HKD.
Phạm vi hoạt động
- HKD: chỉ đăng ký 01 địa điểm
- DNTN: mở nhiều chi nhánh – cửa hàng – VPĐD
➡ Nếu bạn có mục tiêu mở rộng, DNTN vượt trội.
Số lượng lao động
- HKD: nếu sử dụng 10 lao động trở lên, phải chuyển lên mô hình doanh nghiệp
- DNTN: không giới hạn
So sánh thuế giữa HKD và DNTN (Quan trọng nhất)
Thuế của Hộ kinh doanh
Từ bắt đầu ngày 01/01/2026, việc nộp thuế của HKD có nhiều sự thay đổi, vì vậy, từ đầu năm 2026 HKD sẽ nộp các khoản thuế sau: Thuế GTGT, Thuế TNCN và Thuế khác (tùy theo ngành nghề kinh doanh đặc thù của HKD)
Ưu điểm:
- Không cần kế toán
- Không lập báo cáo tài chính
- Chi phí tuân thủ thấp
Nhược điểm:
- Không được khấu trừ VAT
- Rủi ro bị ấn định thuế nếu kê khai không minh bạch
- Khó ký hợp đồng với doanh nghiệp
Thuế của Doanh nghiệp tư nhân
DNTN chịu hệ thống thuế đầy đủ: Thuế GTGT (được khấu trừ), Thuế TNDN 20%, Thuế TNCN cho nhân viên, Báo cáo thuế định kỳ + báo cáo tài chính
Ưu điểm:
- Được khấu trừ VAT, giảm chi phí
- Tài chính minh bạch
- Dễ ký hợp đồng lớn
- Dễ vay vốn ngân hàng
Nhược điểm:
- Cần kế toán hoặc đơn vị dịch vụ
- Báo cáo phức tạp hơn HKD
So sánh trách nhiệm tài sản giữa HKD và DNTN
Khi so sánh hộ kinh doanh và doanh nghiệp tư nhân, yếu tố quan trọng nhất cần xem xét là trách nhiệm tài sản. Đây là phần quyết định mức độ rủi ro mà chủ kinh doanh phải đối mặt khi phát sinh nợ hoặc tranh chấp.
| Tiêu chí | Hộ kinh doanh | Doanh nghiệp tư nhân |
| Trách nhiệm tài sản | Vô hạn | Vô hạn |
| Mức độ rủi ro | Cao | Cao nhưng kiểm soát tốt hơn |
Tóm lại, cả HKD và DNTN đều chịu trách nhiệm vô hạn, nhưng DNTN thường kiểm soát rủi ro tốt hơn nhờ hệ thống sổ sách và minh bạch tài chính. Đây là cơ sở quan trọng để nhiều người lựa chọn mô hình doanh nghiệp khi muốn kinh doanh bài bản và an toàn hơn.
So sánh kế toán – hóa đơn giữa HKD và DNTN
Hộ kinh doanh
- Không lập báo cáo tài chính
- Sổ sách đơn giản
- Chỉ bắt buộc khi HKD có doanh thủ từ 1 tỷ trở lên phải xuất HĐĐT có mã khởi tạo từ máy tính tiền.
- Không bắt buộc có kế toán
Doanh nghiệp tư nhân
- Bắt buộc lập báo cáo tài chính
- Phải có kế toán hoặc thuê dịch vụ
- Sử dụng hóa đơn điện tử đầy đủ
- Tuân thủ Luật Kế toán
➡ DNTN phù hợp doanh nghiệp có nhiều giao dịch – chi phí – hợp đồng.
So sánh uy tín – mở rộng – đối tác giữa HKD và DNTN
| Yếu tố | Hộ kinh doanh | Doanh nghiệp tư nhân |
| Uy tín B2B | Trung bình | Cao |
| Khả năng mở rộng | Rất hạn chế | Tốt |
| Vay vốn | Khó | Dễ |
| Đấu thầu | Không phù hợp | Có thể tham gia |
➡ DNTN mang lại tính chuyên nghiệp và độ tin cậy cao hơn.
Nếu bạn còn đang thắc mắc sự khác nhau và giống nhau giữa HKD và DNTN và đang đứng trước lựa chọn nên đăng kí HKD hay thành lập DNTN, hãy liên hệ ngay đến An Đức, để được tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên viên có nhiều kinh nghiệm.
Ưu – nhược điểm của HKD và DNTN
Hộ kinh doanh
Ưu điểm:
- Thành lập nhanh
- Thuế khoán đơn giản
- Không cần kế toán
- Chi phí thấp
Nhược điểm:
- Không khấu trừ VAT
- Trách nhiệm vô hạn
- Không mở được nhiều địa điểm
- Uy tín thấp khi làm việc với doanh nghiệp
- Thuế khoán nhiều khi không sát thực tế
Doanh nghiệp tư nhân
Ưu điểm:
- Minh bạch, chuyên nghiệp
- Được khấu trừ VAT
- Ký hợp đồng B2B dễ dàng
- Mở rộng linh hoạt
- Hỗ trợ vay vốn tốt
Nhược điểm:
- Rủi ro tài sản vô hạn
- Phải có kế toán
- Chi phí tuân thủ cao hơn HKD
Nên chọn Hộ kinh doanh hay Doanh nghiệp tư nhân? – Gợi ý từ An Đức
Từ kinh nghiệm tư vấn hàng nghìn hồ sơ, An Đức đưa ra khuyến nghị cho bạn:
Chọn Hộ kinh doanh nếu bạn:
- Doanh thu dưới 3 tỷ/năm
- Kinh doanh nhỏ, hộ gia đình
- Không cần xuất hóa đơn nhiều
- Muốn thủ tục đơn giản nhất
- Không có nhu cầu mở rộng
- Chấp nhận rủi ro tài sản
Ví dụ thực tế:
- Quán bún – cơm tấm – hủ tiếu
- Quán cà phê nhỏ, trà sữa take-away
- Tiệm nail – spa – cắt tóc tại nhà
- Shop quần áo online bán tại nhà
- Cửa hàng tạp hóa, trái cây
- Sản xuất nhỏ: làm bánh, mứt, đồ handmade
- Dịch vụ: vệ sinh, sửa điện lạnh, chụp ảnh freelance
Chọn Doanh nghiệp tư nhân nếu bạn:
- Muốn vận hành bài bản
- Cần xuất hóa đơn thường xuyên
- Thường ký hợp đồng với doanh nghiệp
- Dự định mở nhiều cửa hàng
- Cần vay vốn ngân hàng
- Kinh doanh lâu dài
Phù hợp với ngành:
Thương mại – phân phối, Logistics – vận tải, Xây dựng, Dịch vụ chuyên môn
Gợi ý thêm: Công ty TNHH – lựa chọn tối ưu hơn HKD và DNTN
Nhiều cá nhân chuyển sang Công ty TNHH vì:
- Trách nhiệm hữu hạn, an toàn tài sản
- Uy tín cao
- Dễ huy động vốn
- Dễ chuyển nhượng
- Phù hợp phát triển lâu dài
ĐỌC THÊM: SO SÁNH GIỮA HỘ KINH DOANH VÀ CÔNG TY
Khi nào bạn nên sử dụng dịch vụ của Đại Lý Thuế An Đức?
Bạn nên liên hệ An Đức khi:
- Không biết chọn mô hình nào
- Muốn tối ưu chi phí thuế
- Hồ sơ đăng ký bị trả về
- Hoạt động trong ngành nghề có điều kiện
- Báo cáo thuế sai – bị phạt
- Không rõ quy định kế toán – thuế từng mô hình
An Đức hỗ trợ trọn gói:
- Tư vấn chọn mô hình kinh doanh tối ưu
- Thành lập HKD – DNTN – Công ty TNHH
- Dịch vụ kế toán – thuế trọn gói
- Thiết lập hệ thống sổ sách ban đầu
- Đồng hành xuyên suốt trong quá trình hoạt động
TƯ VẤN NGAY
FAQ – Giải đáp thắc mắc về Hộ kinh doanh và Doanh nghiệp tư nhân
- Hộ kinh doanh và Doanh nghiệp tư nhân khác nhau ở điểm nào?
Khác biệt cốt lõi nằm ở:
- Cách quản lý pháp lý
- Cách nộp thuế
- Khả năng mở rộng
- Số lượng lao động
- Mức độ uy tín khi làm việc với đối tác
HKD phù hợp quy mô nhỏ, trong khi DNTN chuyên nghiệp và minh bạch hơn.
- Hộ kinh doanh có phải lập báo cáo tài chính không?
Không.
HKD chỉ cần ghi chép sổ sách đơn giản và nộp thuế theo hình thức khoán/kê khai. Ngược lại, DNTN bắt buộc phải lập báo cáo tài chính hàng năm.
- Hộ kinh doanh có thể mở nhiều chi nhánh không?
Không.
HKD chỉ được đăng ký 01 địa điểm kinh doanh, theo Nghị định 01/2021/NĐ-CP. Nếu bạn muốn mở nhiều cửa hàng → nên chọn DNTN hoặc Công ty TNHH.
- Doanh nghiệp tư nhân có tư cách pháp nhân không?
Không.
Tuy nhiên, DNTN vẫn được quản lý theo Luật Doanh nghiệp 2020, nên tính pháp lý – uy tín cao hơn HKD.
- Thuế của Doanh nghiệp tư nhân có cao hơn Hộ kinh doanh không?
Không hẳn.
DNTN được khấu trừ VAT và tính chi phí hợp lý, nên tổng số thuế phải nộp có thể thấp hơn HKD nếu doanh nghiệp có nhiều chi phí đầu vào.
- Hộ kinh doanh có thể vay vốn ngân hàng không?
Có, nhưng khó hơn nhiều so với DNTN.
DNTN có báo cáo tài chính → minh bạch → dễ chứng minh năng lực tài chính hơn.
- Nên chọn Hộ kinh doanh hay Doanh nghiệp tư nhân?
- Chọn HKD nếu kinh doanh nhỏ – không cần hóa đơn – ít giao dịch.
- Chọn DNTN nếu cần hóa đơn – ký hợp đồng doanh nghiệp – mở rộng quy mô.
- Chọn Công ty TNHH nếu muốn an toàn tài sản và phát triển bền vững.
- Thành lập HKD hay DNTN có khó không?
Thủ tục không khó, nhưng nhiều hồ sơ dễ bị trả về nếu:
- Sai mã ngành
- Chưa đáp ứng điều kiện ngành nghề
- Địa điểm kinh doanh không hợp lệ
→ An Đức hỗ trợ trọn gói từ A–Z, cam kết hoàn tất nhanh chóng.
LIÊN HỆ NGAY
- Hộ kinh doanh có cần thuê kế toán không?
Không bắt buộc. Tuy nhiên, từ 2026, HKD phải kê khai thuế, nên việc thuê kế toán/đơn vị dịch vụ là cần thiết để tránh sai sót.
- Hồ sơ thành lập Hộ kinh doanh và Doanh nghiệp tư nhân gồm những gì?
Hộ kinh doanh:
- Giấy đề nghị đăng ký HKD
- Bản sao CCCD
- Hợp đồng thuê địa điểm
Doanh nghiệp tư nhân:
- Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp
- Thông tin chủ doanh nghiệp
- Địa điểm kinh doanh
- Ngành nghề đăng ký
Kết luận
- Hộ kinh doanh phù hợp khi bạn ưu tiên: đơn giản – nhanh – chi phí thấp.
- Doanh nghiệp tư nhân phù hợp khi bạn cần: minh bạch – mở rộng – ký hợp đồng lớn.
- Công ty TNHH là lựa chọn tối ưu nếu bạn hướng đến: an toàn tài sản – phát triển bền vững.
Nếu bạn vẫn phân vân, hãy để Đại Lý Thuế An Đức tư vấn miễn phí và giúp bạn chọn mô hình phù hợp nhất với mục tiêu và quy mô kinh doanh.
Thạch Ngân – Đại lý thuế An Đức
Với những trải nghiệm đồng hành cùng đội ngũ kế toán – thuế, Thạch Ngân sở hữu lợi thế về góc nhìn thực tế về những quy định pháp luật hiện nay về lĩnh vực thuế – kế toán. Hiểu được cách vận hành hồ sơ, quy trình, và những “điểm nghẽn” mà người kinh doanh thường đối mặt, nên Thạch Ngân đã chuyển hóa các thông tin khô khan đó thành những bài viết có nội dung dễ đọc, dễ áp dụng và hữu ích cho việc quản lý, vận hành doanh nghiệp.
