Trốn thuế là một vấn đề nghiêm trọng, gây ra những tổn thất lớn cho ngân sách nhà nước. Để ngăn chặn tình trạng này, nhà nước đã ban hành các chế tài nghiêm khắc. Vậy trốn thuế là gì? Các hành vi trốn thuế cụ thể ra sao và mức xử phạt như thế nào?
I. Hành Vi Trốn Thuế
1. Trốn Thuế Là Gì?
Trốn thuế là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức nhằm giảm số thuế phải nộp một cách trái pháp luật. Ví dụ: bán hàng không xuất hóa đơn để giảm doanh thu, tạo hồ sơ giả để hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT).
2. Các Hành Vi Trốn Thuế
Theo Điều 143 Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, các hành vi trốn thuế bao gồm:
- Không nộp hồ sơ đăng ký thuế hoặc hồ sơ khai thuế sau 90 ngày kể từ ngày hết hạn.
- Không ghi chép đầy đủ hồ sơ trong sổ kế toán liên quan đến việc xác định số tiền thuế phải nộp.
- Không xuất hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ hoặc ghi giá trị trên hóa đơn thấp hơn giá trị thanh toán thực tế.
- Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp hoặc không hợp pháp hóa đơn để kê khai hàng hóa, nguyên liệu đầu vào nhằm giảm số tiền thuế phải nộp.
- Khai sai hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu nhưng không khai bổ sung hồ sơ khai thuế sau khi hàng hóa đã được thông quan.
II. Mức Xử Phạt Hình Sự Đối Với Hành Vi Trốn Thuế
1. Trốn Thuế Bao Nhiêu Thì Bị Xử Lý Hình Sự?
Theo Điều 200 Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, sửa đổi bởi Khoản 47 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017, cá nhân trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên, đồng thời đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã bị kết án mà chưa được xóa án tích sẽ bị xử lý hình sự.
III. Mức Xử Phạt Hành Chính Về Hành Vi Trốn Thuế
1. Mức Phạt Hành Chính
Theo Điểm d, Khoản 2 Điều 138 Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, mức phạt từ 1 đến 3 lần số tiền thuế trốn. Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc nộp đủ số tiền thuế trốn. Theo Điều 17 Nghị định 125/2020/NĐ-CP, các mức phạt cụ thể như sau:
- Phạt tiền 1 lần số thuế trốn nếu có tình tiết giảm nhẹ.
- Phạt tiền 1,5 lần số thuế trốn nếu không có tình tiết tăng nặng hay giảm nhẹ.
- Phạt tiền 2 lần số thuế trốn nếu có 1 tình tiết tăng nặng.
- Phạt tiền 2,5 lần số thuế trốn nếu có 2 tình tiết tăng nặng.
- Phạt tiền 3 lần số thuế trốn nếu có từ 3 tình tiết tăng nặng trở lên.
2. Biện Pháp Khắc Phục Hậu Quả
Buộc nộp đủ số tiền thuế trốn vào ngân sách nhà nước và điều chỉnh lại số lỗ, số tiền thuế GTGT đầu vào được khấu trừ trên hồ sơ khai thuế.
3. Thời Hiệu Xử Phạt Vi Phạm Hành Chính
Theo Khoản 2 Điều 137 Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14:
- Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 5 năm kể từ ngày thực hiện hành vi vi phạm.
- Nếu quá thời hiệu xử phạt, người nộp thuế vẫn phải nộp đủ số tiền thuế thiếu, thuế trốn, tiền thuế được miễn, giảm, hoàn, không thu không đúng, tiền chậm nộp vào ngân sách nhà nước trong thời hạn 10 năm trở về trước tính từ ngày phát hiện hành vi vi phạm.
IV. Mức Xử Phạt Hình Sự Đối Với Hành Vi Trốn Thuế
1. Đối Với Cá Nhân
Theo Điều 200 Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, các mức xử phạt bao gồm:
- Phạt tiền từ 100 triệu đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm đối với hành vi trốn thuế từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng đã bị xử phạt hành chính hoặc đã bị kết án.
- Phạt tiền từ 500 triệu đến 1,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 đến 3 năm đối với hành vi trốn thuế từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng, phạm tội có tổ chức, lợi dụng chức vụ, quyền hạn, tái phạm nguy hiểm.
- Phạt tiền từ 1,5 tỷ đến 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 đến 7 năm đối với hành vi trốn thuế từ 1 tỷ đồng trở lên.
2. Đối Với Pháp Nhân
Pháp nhân thương mại phạm tội trốn thuế sẽ bị xử phạt theo mức tương ứng với số tiền trốn thuế và tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ. Các hình phạt bao gồm phạt tiền, đình chỉ hoạt động có thời hạn hoặc vĩnh viễn.
V. Thời Hạn Truy Cứu Trách Nhiệm Hình Sự Đối Với Tội Trốn Thuế
Theo Điều 27 Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là:
- 5 năm đối với tội phạm ít nghiêm trọng.
- 10 năm đối với tội phạm nghiêm trọng.
- 15 năm đối với tội phạm rất nghiêm trọng.
- 20 năm đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Trốn thuế là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm và xử lý nghiêm khắc. Các cá nhân, tổ chức cần tuân thủ quy định pháp luật về thuế để tránh bị xử phạt hành chính và hình sự.
