Vì sao hộ kinh doanh (HKD) cần hiểu rõ thuế GTGT và hóa đơn VAT?
Vì sao hộ kinh doanh (HKD) cần hiểu rõ thuế GTGT và hóa đơn VAT?Hộ kinh doanh (HKD) hiện chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế Việt Nam. Theo thống kê của Tổng cục Thuế, cả nước có hơn 2,5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, tập trung trong các lĩnh vực thương mại, dịch vụ ăn uống, vận tải, sản xuất nhỏ, kinh doanh online…
Khi hoạt động ngày càng mở rộng, nhiều hộ kinh doanh bắt đầu hợp tác với doanh nghiệp hoặc nhà thầu lớn, nơi yêu cầu chứng từ hợp lệ (hóa đơn VAT) để được hạch toán chi phí.
Vì vậy, câu hỏi được đặt ra là:
“Hộ kinh doanh có được khấu trừ thuế GTGT hay xuất hóa đơn VAT không?”
Đây không chỉ là thắc mắc phổ biến mà còn là vấn đề pháp lý và tài chính quan trọng. Việc hiểu đúng quy định giúp hộ kinh doanh tránh vi phạm, nâng cao uy tín, và thuận lợi hơn khi giao dịch với các đối tác doanh nghiệp.
Trong bài viết này, An Đức sẽ giúp bạn hiểu chính xác những điểm pháp lý quan trọng liên quan đến khấu trừ thuế GTGT, hóa đơn VAT và nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh.
Khấu trừ thuế GTGT là gì và những ai được áp dụng khấu trừ thuế GTGT?
Khái niệm thuế GTGT
Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là loại thuế gián thu, nghĩa là người tiêu dùng cuối cùng là người chịu thuế, nhưng doanh nghiệp là đơn vị thu hộ và nộp lại cho Nhà nước.
Thuế GTGT được tính dựa trên phần giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ ở từng khâu trong chuỗi:
Sản xuất → Lưu thông → Bán hàng → Tiêu dùng cuối cùng.
Nói cách khác:
✔ Mỗi doanh nghiệp chỉ nộp thuế trên phần giá trị mà họ tạo thêm, không nộp trên toàn bộ giá trị hàng hóa.
✔ Thuế được cộng dồn qua từng công đoạn, nhưng chỉ người mua cuối cùng chịu toàn bộ số thuế.
Ví dụ dễ hiểu:
Một chiếc bàn qua các khâu: mua gỗ → sản xuất → phân phối → bán lẻ.
Ở mỗi khâu, doanh nghiệp chỉ kê khai và nộp thuế cho phần giá trị tăng thêm, chứ không nộp lại toàn bộ từ đầu.
Nguyên tắc khấu trừ thuế GTGT
Khấu trừ thuế GTGT là quyền của doanh nghiệp kê khai theo phương pháp khấu trừ, cho phép trừ số thuế GTGT đầu vào khỏi số thuế GTGT đầu ra. Nhờ đó, doanh nghiệp chỉ phải nộp thuế trên phần giá trị tăng thêm thực tế.
Ví dụ:
- Doanh nghiệp mua hàng trị giá 100 triệu đồng, thuế GTGT 10% → nộp 10 triệu.
- Khi bán ra giá 150 triệu đồng, thuế đầu ra là 15 triệu.
→ Doanh nghiệp chỉ phải nộp 5 triệu đồng (15 – 10).
Tuy nhiên, không phải mọi tổ chức, cá nhân đều được khấu trừ thuế.
Chỉ những doanh nghiệp hoặc tổ chức kinh tế đăng ký kê khai thuế theo phương pháp khấu trừ mới có quyền này.
Bảng phân loại đối tượng được và không được khấu trừ thuế GTGT
| Nhóm đối tượng | Được khấu trừ thuế GTGT | Không được khấu trừ thuế GTGT |
| Điều kiện chung | – Đăng ký và kê khai thuế theo phương pháp khấu trừ. – Thực hiện đầy đủ kế toán – hóa đơn – chứng từ. – Có sử dụng hóa đơn GTGT (VAT) khi mua bán. | – Áp dụng phương pháp trực tiếp. – Không sử dụng hóa đơn VAT. – Không đăng ký phương pháp khấu trừ. |
| Doanh nghiệp | – Doanh nghiệp thành lập hợp pháp. – Có hệ thống kế toán đầy đủ. – Sử dụng hóa đơn GTGT. | – Doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ – chỉ dùng hóa đơn bán hàng. – Doanh nghiệp chưa đăng ký phương pháp khấu trừ. |
| Hộ kinh doanh / Cá nhân kinh doanh | Không thuộc nhóm được khấu trừ (theo luật). | – Hộ kinh doanh áp dụng phương pháp trực tiếp. – Cá nhân kinh doanh không sử dụng hóa đơn VAT. |
| Tổ chức kinh tế khác | Nếu đăng ký phương pháp khấu trừ và đủ điều kiện hóa đơn – chứng từ. | Nếu không đăng ký khấu trừ hoặc không thực hiện chế độ kế toán theo quy định. |
Hộ kinh doanh có được khấu trừ thuế GTGT không?
Theo Luật Thuế GTGT 2008 (sửa đổi 2016) và Nghị định 123/2020/NĐ-CP, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không thuộc đối tượng áp dụng phương pháp khấu trừ thuế.
Lý do:
- HKD không bắt buộc thực hiện chế độ kế toán đầy đủ như doanh nghiệp.
- Cơ quan thuế quản lý hộ kinh doanh chủ yếu theo phương pháp trực tiếp hoặc khoán doanh thu, tức là tính thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu.
- Việc khấu trừ đòi hỏi hóa đơn đầu vào hợp lệ, sổ sách, chứng từ kế toán đầy đủ, điều này vượt quá quy mô quản lý của phần lớn HKD nhỏ.
Kết luận: Hộ kinh doanh không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào. Điều này đồng nghĩa với việc mọi chi phí có hóa đơn VAT khi mua hàng hóa/dịch vụ đều không được trừ thuế hay hoàn thuế như doanh nghiệp.
Hộ kinh doanh có được xuất hóa đơn VAT không?
Nhiều hộ kinh doanh thường nhầm lẫn giữa hóa đơn VAT (hóa đơn GTGT) và hóa đơn điện tử bán hàng thông thường. Để tránh hiểu sai, cần phân biệt rõ hai loại hóa đơn:
Phân biệt hóa đơn GTGT và hóa đơn bán hàng
Hóa đơn GTGT (VAT)
Đối tượng sử dụng: Doanh nghiệp kê khai thuế theo phương pháp khấu trừ
Đặc điểm:
Thể hiện rõ: giá chưa thuế, thuế suất, tiền thuế GTGT, tổng thanh toán
Dùng để khấu trừ thuế đầu vào
Hóa đơn bán hàng
Đối tượng sử dụng: Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, doanh nghiệp kê khai theo phương pháp trực tiếp
Đặc điểm:
Chỉ ghi tổng giá thanh toán (đã gồm thuế)
Không tách riêng tiền thuế GTGT
Không được khấu trừ thuế đầu vào
HOTLINE
Hộ kinh doanh có được xuất hóa đơn VAT không?
❌ Không được phép
Hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp trực tiếp hoặc khoán
→ Không được sử dụng hóa đơn GTGT (VAT).
✔ Có thể được phép khi chuyển đổi
Nếu hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp và đăng ký phương pháp khấu trừ
→ Khi đó được xuất hóa đơn VAT.
Căn cứ pháp lý
Khoản 1, Điều 8 – Nghị định 123/2020/NĐ-CP
“Hóa đơn giá trị gia tăng là hóa đơn dành cho các tổ chức khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.”
Thông tư 219/2013/TT-BTC
“Hộ, cá nhân kinh doanh không áp dụng phương pháp khấu trừ, nên không được sử dụng hóa đơn GTGT.”
Hộ kinh doanh được phép sử dụng những loại hóa đơn nào?
Hóa đơn bán hàng điện tử
Từ năm 2022, tất cả hộ kinh doanh được phép sử dụng hóa đơn bán hàng điện tử do cơ quan thuế cấp.
Hóa đơn gồm các thông tin:
- Tên hộ kinh doanh, mã số thuế, địa chỉ,
- Tên hàng hóa/dịch vụ, số lượng, đơn giá,
- Tổng tiền thanh toán (đã bao gồm thuế),
- Mã xác thực của cơ quan thuế.
Đây là loại hóa đơn hợp pháp, được doanh nghiệp chấp nhận để hạch toán chi phí khi giao dịch với hộ kinh doanh.
Hóa đơn điện tử có mã từ máy tính tiền
Theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP và Thông tư 78/2021/TT-BTC, từ 01/06/2025, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên trong các lĩnh vực như:
- Nhà hàng, khách sạn, ăn uống,
- Siêu thị, cửa hàng tiện lợi,
- Dịch vụ giải trí, vận tải hành khách…
→ Phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã từ máy tính tiền.
Loại hóa đơn này giúp minh bạch doanh thu, thuận tiện tra cứu, và tăng uy tín trong quản lý thuế.
Nếu muốn xuất hóa đơn VAT, hộ kinh doanh phải làm gì?
Hộ kinh doanh muốn hợp tác thường xuyên với doanh nghiệp (đòi hỏi hóa đơn VAT) có thể cân nhắc 2 hướng:
Phương án 1: Đăng ký tự nguyện áp dụng phương pháp khấu trừ
Theo Điều 12 – Thông tư 219/2013/TT-BTC, hộ kinh doanh có thể đăng ký khấu trừ nếu:
- Có sổ sách kế toán đầy đủ;
- Sử dụng hóa đơn GTGT;
- Được cơ quan thuế chấp thuận bằng văn bản.
Tuy nhiên, phương án này phức tạp, tốn chi phí kế toán và chỉ phù hợp với hộ kinh doanh quy mô lớn.
Phương án 2: Chuyển đổi lên doanh nghiệp
Đây là hướng hiệu quả và phổ biến hơn. Khi chuyển đổi lên Công ty TNHH hoặc Doanh nghiệp tư nhân, bạn sẽ được:
- Kê khai thuế theo phương pháp khấu trừ;
- Sử dụng hóa đơn VAT hợp lệ;
- Khấu trừ, hoàn thuế GTGT đầu vào;
- Tăng uy tín và mở rộng hợp tác với đối tác lớn.
Đại lý Thuế An Đức thường xuyên hỗ trợ quy trình chuyển đổi này: Tư vấn ngành nghề, đăng ký mã số thuế, thiết lập sổ sách kế toán, hướng dẫn kê khai và xuất hóa đơn đúng quy định.
TƯ VẤN MIỄN PHÍ
Lưu ý quan trọng khi xuất hóa đơn
Khi xuất hóa đơn, HKD cần tuân thủ đúng quy định để đảm bảo tính hợp lệ và tránh rủi ro khi cơ quan thuế kiểm tra:
Hóa đơn bán hàng vẫn có giá trị pháp lý, nhưng không tách riêng phần thuế GTGT như hóa đơn VAT.
HKD phải đăng ký sử dụng và phát hành hóa đơn điện tử thông qua cơ quan thuế trước khi sử dụng.
Sau khi chuyển sang hóa đơn điện tử, không được tự in hoặc mua hóa đơn giấy (trừ trường hợp được cơ quan thuế cấp lẻ).
Khi xuất hóa đơn cho doanh nghiệp, cần ghi đầy đủ và chính xác:
Mã số thuế người mua,
Tên hàng hóa/dịch vụ,
Số lượng – đơn giá – tổng tiền,
Mô tả rõ nội dung giao dịch.
Hóa đơn đã phát hành phải được lưu trữ tối thiểu 10 năm để phục vụ việc kiểm tra, đối chiếu hoặc quyết toán thuế.
Lợi ích cho HKD khi tuân thủ quy định về hóa đơn và thuế
Việc tuân thủ đúng quy định về hóa đơn và thuế không chỉ là nghĩa vụ pháp lý, mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho hộ kinh doanh trong quá trình phát triển và hợp tác với các đối tác lớn.
- Tăng uy tín – Minh bạch tài chính
Khi HKD xuất hóa đơn điện tử hợp lệ, thể hiện tính chuyên nghiệp và minh bạch trong hoạt động, khách hàng và đối tác sẽ tin tưởng hơn.
Uy tín tài chính rõ ràng cũng giúp hộ dễ dàng mở rộng hợp tác, ký hợp đồng lớn hoặc tham gia đấu thầu, liên kết với các doanh nghiệp có yêu cầu nghiêm ngặt về chứng từ.
- Giảm rủi ro bị xử phạt
Các quy định về hóa đơn, thuế ngày càng được quản lý chặt chẽ. Nếu vi phạm, hộ kinh doanh có thể bị xử phạt hành chính lên tới 50 triệu đồng hoặc bị tạm ngừng sử dụng hóa đơn.
Tuân thủ đầy đủ giúp hộ tránh các rủi ro pháp lý và an tâm trong quá trình hoạt động, đặc biệt khi cơ quan thuế kiểm tra, đối chiếu dữ liệu.
- Kiểm soát doanh thu – chi phí hiệu quả hơn
Sử dụng hóa đơn điện tử giúp HKD ghi nhận doanh thu, chi phí một cách rõ ràng, dễ dàng đối chiếu, thống kê và tổng hợp.
Nhờ đó, việc quản lý dòng tiền trở nên minh bạch, hỗ trợ ra quyết định kinh doanh hiệu quả hơn, đặc biệt là trong các kỳ kê khai hoặc quyết toán thuế.
- Tạo nền tảng thuận lợi để chuyển đổi lên doanh nghiệp
HKD tuân thủ tốt quy định thuế – hóa đơn sẽ có hồ sơ kế toán, tài chính minh bạch, đây là điều kiện quan trọng khi muốn chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.
Quy trình chuyển đổi sẽ diễn ra nhanh chóng, thuận tiện và giúp hộ tận dụng được đầy đủ quyền lợi về thuế, trong đó có quyền khấu trừ và hoàn thuế GTGT khi trở thành doanh nghiệp.
Tóm lại, tuân thủ đúng quy định về hóa đơn và thuế không chỉ giúp hộ kinh doanh tránh rủi ro mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững, nâng cao uy tín và tạo nền tảng vững chắc cho tương lai.
Dịch vụ tư vấn thuế trọn gói cho hộ kinh doanh – An Đức đồng hành cùng bạn
Đại lý Thuế An Đức cung cấp giải pháp kế toán – thuế trọn gói dành cho hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ:
- Đăng ký, kê khai và nộp thuế đúng hạn;
- Hỗ trợ phát hành, quản lý hóa đơn điện tử;
- Tư vấn chuyển đổi hình thức kinh doanh;
- Đại diện làm việc với cơ quan thuế khi có vướng mắc.
Với hơn 10 năm kinh nghiệm, đội ngũ chuyên viên của An Đức cam kết:
- Cập nhật chính xác quy định mới nhất;
- Chi phí minh bạch, hỗ trợ tận tâm;
- Giúp hộ kinh doanh tối ưu nghĩa vụ thuế hợp pháp và an toàn.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. HKD có bắt buộc phải đăng ký thuế GTGT không?
Không phải tất cả hộ kinh doanh đều phải đăng ký thuế GTGT. Chỉ những hộ có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm hoặc tự nguyện áp dụng phương pháp khấu trừ thuế mới cần kê khai và nộp thuế GTGT.
2. Hóa đơn đầu vào của HKD có được khấu trừ thuế không?
Chỉ khi hộ kinh doanh áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT và có hóa đơn GTGT hợp lệ mới được khấu trừ. Ngược lại, hộ kê khai theo phương pháp trực tiếp sẽ không được khấu trừ thuế đầu vào.
3. Nếu HKD không xuất hóa đơn có bị phạt không?
Có. Theo quy định mới, nếu có giao dịch bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ nhưng không lập hóa đơn, hộ kinh doanh có thể bị xử phạt hành chính và truy thu thuế tùy mức độ vi phạm.
4. Làm sao để HKD quản lý hóa đơn và thuế GTGT hiệu quả?
Nên sử dụng dịch vụ kế toán – thuế trọn gói của đơn vị chuyên nghiệp như Đại lý Thuế An Đức, giúp kiểm soát chi phí đầu vào, lập hóa đơn đúng quy định, kê khai và nộp thuế kịp thời – tránh rủi ro bị phạt.
LIÊN HỆ NGAY
5. HKD nộp thuế theo phương pháp nào?
Phần lớn hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp trực tiếp, tính theo:
Tỷ lệ % trên doanh thu (GTGT)
Thuế TNCN theo tỷ lệ
Thuế môn bài
Chỉ hộ kinh doanh lớn hoặc chuyển đổi thành doanh nghiệp mới áp dụng phương pháp khấu trừ.
7. HKD muốn xuất hóa đơn điện tử phải làm gì?
Hộ kinh doanh có thể xuất hóa đơn điện tử bán hàng, không phải hóa đơn GTGT.
Quy trình gồm:
Đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử với cơ quan thuế
Chọn nhà cung cấp hóa đơn điện tử
Ký số và gửi hóa đơn cho khách hàng
Hóa đơn này không tách riêng VAT và không được dùng để khấu trừ thuế.
Hiểu rõ các quy định về thuế GTGT và hóa đơn là bước quan trọng để vận hành kinh doanh hiệu quả và minh bạch. Việc sử dụng hóa đơn điện tử hợp lệ, tuân thủ đúng nghĩa vụ thuế, không chỉ giúp kiểm soát doanh thu – chi phí mà còn tăng uy tín, giảm rủi ro pháp lý và tạo nền tảng thuận lợi khi muốn mở rộng quy mô hoặc chuyển đổi sang doanh nghiệp. Các chủ hộ được khuyến nghị kết hợp với dịch vụ kế toán – thuế chuyên nghiệp để đảm bảo tuân thủ pháp luật, tối ưu nghĩa vụ thuế và phát triển bền vững.
Đại lý Thuế An Đức đồng hành cùng bạn trong việc quản lý thuế, lập hóa đơn và tư vấn chuyển đổi hình thức kinh doanh an toàn, hợp pháp, giúp hộ kinh doanh yên tâm phát triển bền vững.
Thạch Ngân – Đại lý thuế An Đức
Với những trải nghiệm đồng hành cùng đội ngũ kế toán – thuế, Thạch Ngân sở hữu lợi thế về góc nhìn thực tế về những quy định pháp luật hiện nay về lĩnh vực thuế – kế toán. Hiểu được cách vận hành hồ sơ, quy trình, và những “điểm nghẽn” mà người kinh doanh thường đối mặt, nên Thạch Ngân đã chuyển hóa các thông tin khô khan đó thành những bài viết có nội dung dễ đọc, dễ áp dụng và hữu ích cho việc quản lý, vận hành doanh nghiệp.
