Nhiều doanh nghiệp đang tiến hành vào quá trình thành lập doanh nghiệp, nhưng lại không hiểu rõ về quá trình, thủ tục, hồ sơ giấy tờ để mắc phải những sai lầm vi phạm không đáng có mà bị phạt. Hãy cũng An Đức tìm hiểu những vi phạm mà doanh nghiệp thường hay mắc phải trong quá trình đăng ký doanh nghiệp qua bài viết dưới đây nhé.
Vi phạm về đăng ký thành lập công ty và đăng ký thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp
Doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trong việc đăng ký thành lập và thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp. Đây là nghĩa vụ bắt buộc, và sự không thực hiện của doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các bên khác, đồng thời xâm phạm vào lĩnh vực quản lý kinh tế.
Doanh nghiệp có toàn quyền quyết định về mọi hoạt động kinh doanh, nhưng nếu vi phạm, doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi của mình. Việc vi phạm trong quá trình đăng ký thành lập doanh nghiệp và thông báo thay đổi thông tin đăng ký được coi là vi phạm hành chính, không phải là tội phạm, và theo quy định của pháp luật, doanh nghiệp sẽ phải chịu xử phạt vi phạm hành chính.
Trong lĩnh vực đăng ký thành lập doanh nghiệp và thông báo thay đổi thông tin đăng ký, Việc Phòng Hoạt động Công vụ (VPHC) hướng tới các đối tượng là các loại hình doanh nghiệp thực hiện hành vi vi phạm quy định pháp luật thông qua các hành động hoặc không hành động như “không đăng ký”, “không thông báo” hoặc “thực hiện không đúng”.
Điều này bao gồm các phương thức và thủ đoạn khác nhau, gây ảnh hưởng đến các quan hệ kinh tế mà Nhà nước cần bảo vệ, gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh.
Các doanh nghiệp tổ chức dưới dạng “pháp nhân” chịu trách nhiệm hành chính đối với vi phạm được đánh giá dựa trên hành động của người đại diện, người được giao nhiệm vụ thực hiện theo tư cách của tổ chức hoặc người thực hiện hành vi theo sự chỉ đạo, điều hành, phân công, hoặc chấp thuận của tổ chức, tuân theo quy định của pháp luật và sẽ phải chịu xử phạt hành chính.
Trong trường hợp doanh nghiệp không có tư cách pháp nhân, người chủ doanh nghiệp sẽ là chủ thể vi phạm hành chính. Người chủ doanh nghiệp là cá nhân phải đáp ứng các điều kiện về độ tuổi và năng lực hành vi dân sự. Khi thực hiện hành vi “không đăng ký thành lập” hoặc “không thông báo,” “thực hiện không đúng,” nếu có chủ thể vi phạm, họ sẽ hoàn toàn cố ý, nhận thức rõ hậu quả của hành vi, và có mong muốn đạt được “lợi ích” từ việc vi phạm đó.
Khách thể của hành vi VPHC “không đăng ký thành lập” hoặc “không thông báo”, “thực hiện không đúng” xâm phạm tới những quan hệ xã hội được Luật Doanh nghiệp và Nghị định về đăng kí doanh nghiệp quy định nhưng các doanh nghiệp cố ý không thực hiện hoặc có thực hiện nhưng thực hiện không đúng đã gây ra những thiệt hại về kinh tế, môi trường kinh doanh.
Hành vi không đăng ký thành lập doanh nghiệp
Hành vi không đăng ký thành lập là hành vi bị cấm theo quy định của Điều 16, Khoản 3 của Luật Doanh nghiệp. Nó mô tả việc hoạt động kinh doanh dưới hình thức doanh nghiệp mà không thực hiện đăng ký, hoặc tiếp tục kinh doanh khi đã bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc khi doanh nghiệp đang bị tạm dừng hoạt động kinh doanh.
Hơn nữa, theo Điều 7 của Luật Thương mại: “Thương nhân có nghĩa vụ đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp chưa thực hiện đăng ký kinh doanh, thương nhân vẫn phải chịu trách nhiệm đầy đủ về mọi hoạt động của mình theo quy định của pháp luật.”
Doanh nghiệp chỉ được xem là hợp pháp khi đã đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật, có ĐKKD tương ứng. Để bảo đảm sự lành mạnh của môi trường kinh doanh, các văn bản pháp luật về đăng ký doanh nghiệp từ Luật Công ty năm 1990 đến Luật Doanh nghiệp năm 2020 và các hướng dẫn thực hiện đã đơn giản hóa đáng kể các thủ tục thành lập, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tham gia thị trường.
Có đăng ký thành lập nhưng thực hiện không đúng
Hiện nay, việc đăng ký thành lập “doanh nghiệp ma” trở nên rất dễ dàng, khi chỉ cần doanh nghiệp nộp đủ các thủ tục và cung cấp đầy đủ thông tin về đăng ký doanh nghiệp trong hồ sơ thành lập hoặc khai báo qua mạng. Điều này đã gây ra tình trạng xuất hiện nhiều “doanh nghiệp ma” trên thị trường trong thời gian gần đây.
Hành vi vi phạm của doanh nghiệp thường bao gồm việc mượn tên của những người tàn tật hoặc mất trí nhớ để thành lập doanh nghiệp, lợi dụng giấy tờ tuỳ thân của người khác để đăng ký kinh doanh ở nhiều ngành nghề, thường xuyên thay đổi địa chỉ kinh doanh, hoạt động trong thời gian ngắn. Sau khi thực hiện hành vi lừa đảo, doanh nghiệp thường bỏ trốn, và thông thường kê khai vốn điều lệ “khống” để giảm lợi nhuận chịu thuế hoặc trình bày số thuế GTGT đầu ra nhỏ hơn so với GTGT đầu vào.
Các doanh nghiệp không đăng ký thành lập, khi xem xét về hậu quả của hành vi, thường không phải đối mặt với trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật, mà thay vào đó, họ có thể bị xử phạt về hành chính. Tuy nhiên, cơ quan đăng ký doanh nghiệp thực tế chỉ là cơ quan quản lý doanh nghiệp, ghi nhận việc xuất hiện một loại hình kinh doanh mới.
Đối với việc đăng ký doanh nghiệp qua mạng, có thực hiện “kiểm soát” hay không vẫn là một vấn đề còn chưa rõ ràng. Quyết định việc doanh nghiệp thực sự hoạt động tại trụ sở đã đăng ký hay không vẫn là một thách thức.
Điều này chưa được định rõ do việc “đăng ký thành lập” doanh nghiệp thường thực hiện tại cơ quan Đăng ký Doanh nghiệp (ĐKDN), trong khi “cơ quan ĐKKD chịu trách nhiệm về tính hợp lệ của hồ sơ ĐKDN, không chịu trách nhiệm về những vi phạm pháp luật của doanh nghiệp xảy ra trước và sau khi ĐKDN”[14]. Quản lý và theo dõi hoạt động kinh doanh tại địa phương thường thuộc trách nhiệm của chính quyền địa phương.
Hành vi không thông báo nội dung hồ sơ đăng ký doanh nghiệp
Theo quy định của Điều 31 Luật Doanh nghiệp, khi có sự thay đổi về ngành nghề kinh doanh, cổ đông sáng lập, cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài, hoặc nội dung khác trong hồ sơ Đăng ký Doanh nghiệp (ĐKDN), doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm thông báo về thay đổi nội dung ĐKDN trong vòng 10 ngày kể từ ngày có sự thay đổi.
Trong thời hạn này, doanh nghiệp cần thực hiện việc nộp lệ phí và gửi Giấy đề nghị công bố nội dung đăng ký doanh nghiệp đến phòng Đăng ký Kinh doanh (ĐKKD) nơi mà doanh nghiệp đã đăng ký. Nội dung này sẽ được thông báo công khai trên Cổng thông tin quốc gia về ĐKDN trong vòng 30 ngày. Phòng ĐKKD sẽ đăng tải thông tin cần thay đổi trên Cổng thông tin quốc gia về ĐKDN.
Hiện nay, trên trang web của Cơ quan Đăng ký doanh nghiệp, danh sách các doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ thông báo được công bố công khai. Ngoài việc công bố trực tuyến, cơ quan Đăng ký Doanh nghiệp cũng chuyển đối các doanh nghiệp một giấy Thông báo nhắc nhở, nhấn mạnh sự quan trọng của việc chấp hành nghiêm túc nghĩa vụ thông báo thay đổi nội dung Đăng ký Doanh nghiệp.
Đối với từng hành vi vi phạm, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính. Trong những trường hợp vi phạm nghiêm trọng hơn, Giấy chứng nhận Đăng ký Doanh nghiệp có thể bị thu hồi.